ಸ್ವಾಮೀಜಿಯ ಇತಿಹಾಸ

द्वारकानाथतीर्थानां अनुग्रहसमुद्भम् ।
विद्याधीराजयोगीशं वंदे विद्याभिवृद्धये ॥
²æà zÁégÀPÁ£ÁxÀ wÃxÀðgÀÄ ದಕ್ಷಿಣ PÀ£ÀßqÀ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಂಗೊಳ್ಳಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಈ
ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಸೇನಾಪುರ ಆಚಾರ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪಂಡಿತ ಮನೆತನವಿದೆ. ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ನಗರ ಸಂಸ್ಥಾನದ ದಿವಾನ್
ನಾರಾಯಣ ಮಹಾಲೆ ಅವರು ಗಂಗೊಳ್ಳಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ವೆಂಕಟರಮಣ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಈ
ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ನೇಮಿಸಿದ್ದರು.
²æà zÁégÀPÁ£ÁxÀ wÃxÀðgÀ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಈ ಕುಟುಂಬವು ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಶ್ರೀ ಸಂಸ್ಥಾನ
ಗೋಕರ್ಣ ಪರ್ತಗಾಳಿ ಜೀವೋತ್ತಮ ಮಠಕ್ಕೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿತು. ಗೋಕರ್ಣ ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠದ 22ನೇ ಆಚಾರ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ
ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರೇ ಈ ಸೇನಾಪುರ ಆಚಾರ್ಯ ಮನೆತನದ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ರಾಮನಾಥಾಚಾರ್ಯರು ಮತ್ತು ಅವರ
ಪತ್ನಿ ಭವಾನಿಬಾಯಿಯವರ ಸುಪುತ್ರರು. ಅವರು 1842 ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮದ ಹೆಸರು
ಗೋವಿಂದಾಚಾರ್ಯ. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿದ ಗೋವಿಂದಾಚಾರ್ಯರು ಸಂಸ್ಕೃತ
ಶಿಕ್ಷಣದತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಹಿರಿಯರು ಬ್ರಹ್ಮಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ವೇದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ
ಅವರಿಗೆ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪರಿಚಯವಾಯಿತು. ಆದರೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ, ಕಾವ್ಯ, ವ್ಯಾಕರಣ
ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಅವರು ಕಾರ್ಕಳದ ಶ್ರೀ ಭುವನೇಂದ್ರ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ಇದ್ದು, ನಂತರ ಶ್ರೀ
ಇಂದಿರಾಕಾಂತ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಬೋಧನೆಯ ಲಾಭ ಪಡೆಯಲು ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಇಂದಿರಾಕಾಂತ
ತೀರ್ಥರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಕಮಲನಾಥ ತೀರ್ಥರ ನೇರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ವೇದಗಳು, ವೇದಾಂಗ, ನ್ಯಾಯ,
ಮೀಮಾಂಸಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಅಧ್ಯಯನವಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಅದರ ಸಾಕಷ್ಟು
ಪ್ರಯೋಜನವಾಯಿತು.
ಶ್ರೀ ಇಂದಿರಾಕಾಂತ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಜನರನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಸಾಧಾರಣ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು
ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಾದ ನರಹರಿ ತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಮಲಾನಾಥ ತೀರ್ಥರನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ
ಪಾಠಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಾರ್ಜನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಗೋವಿಂದಾಚಾರ್ಯರ ಹಲವು ಗುಣಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಮುಂಚೆಯೇ ಅವರನ್ನೇ
ಶಿಷ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಸಮಯ ಬಂದಾಗ ಕಮಲನಾಥ ತೀರ್ಥರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಸೆಯನ್ನು
ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು.
ಶ್ರೀ ಇಂದಿರಾಕಾಂತ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಸಮಾಧಿಯ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ಶಕೆ 1864 ರ ವೈಶಾಖ ವದ್ಯ ಸಪ್ತಮಿ
(ಮೇ 7, 1942) ರಂದು ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಶ್ರೀ ಕಮಲನಾಥ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಆಶ್ರಮ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡಿ ಅವರ
ಹೆಸರನ್ನು ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆಗ ಅವರಿಗೆ 22 ವರ್ಷ.
ಗುರುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಸಮಾಧಿಯ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ, ಅವರಿಗೆ ಶಕೆ 1865 ಸುಭಾನು ಸಂವತ್ಸರದ ಚೈತ್ರ ವದ್ಯ
ಅಷ್ಟಮಿಯಂದು (27 ಏಪ್ರಿಲ್ 1943) ಪಟ್ಟಾಭಿಶೇಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು..
ಶೇಕ್ 1865 ರಿಂದ 1894 ರವರೆಗಿನ ೩೦ ವರ್ಷಗಳು ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಈ
ಕಾಲವು ಶ್ರೀ ಇಂದಿರಾಕಾಂತ ತೀರ್ಥರ ಕಾಲದಷ್ಟು ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಅಷ್ಟು ಚುರುಕಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.
ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಬಿರುಗಾಳಿಗಳು ಶಾಂತವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ
ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯಿಂದ ರಾಯಸ ನೀಡುವ ಸಮಯವು ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ
ಮುಗಿದಿತ್ತು. ಸಮಾಜದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಪ್ರಗತಿಯು ವೇಗದಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ‘ಅಷ್ಟವರ್ಷಾತಭವೇತ್ಕನ್ಯೆ’
ಎಂಬ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಜನ ಮರೆತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳ ಮದುವೆಯ ವಯಸ್ಸು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಉಪನಯನದ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳು ಒಂದು
ವಿಷಯವಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು. ವಲಸೆ ವಿಪರೀತವಾಗಿತ್ತು. ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮಿಶ್ರ
ವಿವಾಹಗಳು, ಮರುವಿವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ವಿರಳವಾಗಿ ಅಂತರ್ಧರ್ಮೀಯ ವಿವಾಹಗಳು ಜರುಗಿದರೂ ಕೂಡ , ಯಾರಿಗೂ
ಬಹಿಷ್ಕಾರವಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಾರಸ್ವತರು ತ್ರಿಕರ್ಮಿಗಳಿದ್ದರೂ ಶಟ್ಕರ್ಮಗಳ ಚಿಂತೆ ಯಾರೂ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ನಾನ ಮುಗಿಸಿ
ಸ್ವಾಮೀಜಿಯಿಂದ ಮುದ್ರಾಧಾರಣೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಸ್ನಾನದ ನಂತರ ಸಂಧ್ಯಾವಂದನೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದೂ ಮರೆತು
ಹೋಗಿತ್ತು. - ಆದರೆ ಇದೆಲ್ಲದರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ
ಭಾವನೆಗಳ ಲೋಪವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕರ್ಮಕಾಂಡದ ಬಂಧನದಿಂದ ಸಮಾಜವು ಮುಕ್ತವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದ

ರಕ್ಷಣೆ ಉಳಿದಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಸಾರಸ್ವತರ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ವೈಭವದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು
ಮತ್ತು ಧರ್ಮಪೀಠಗಳೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರವು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
ಶ್ರೀ ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರೂ, ಸಮಾಜ ಸ್ನೇಹಿಗಳೂ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳಿದ್ದಾಗ ಅವರಿಗೂ ಸಮಾಜದ
ಗೌರವ, ಪ್ರೀತಿ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಲದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಧರ್ಮಪೀಠಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವದೇ ಕಾಲದ ಯುಗಧರ್ಮವಾಗಿತ್ತು.
ಈ ಯುಗಧರ್ಮವನ್ನು ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಅನುಸರಿಸಿದರು, ಅವರು ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಪೀಠದ ನಡುವೆ
ವಿಚಾರ ಮತ್ತು ಪರಕೀಯತೆಯಲ್ಲಿ ದೂರ ಇರದಂತೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಠದ ಅನುಯಾಯಿಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ
ಇಡೀ ಸಮಾಜದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಮುಕ್ತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ
ಸಮಾಜದಿಂದ ಗೌರವವನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಂತೆ, ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಚತುರರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯನಿಷ್ಠ
ನಿರ್ದೇಶಕರಂತೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ
ಪಾಠಶಾಲೆಗಳು, ಪರ್ತಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ
ಪ?ರಾಧಾನ್ಯ ನೀಡುವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಪ್ರಕಾಶನ ಸಂಸ್ಥೆ, ವೈದಿಕ ಮತ್ತು ಸನ್ಯಾಸ
ಕ್ಕಾಗಿ ಬೆಕಾದಷ್ಟು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕಲಿಸಲು ಪಾಠಶಾಲೆ, ಹಳೆಯ ಮಠಗಳ ನವೀಕರಣ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ
ಮಠಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಇಂಥ ಹಲವಾರು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಆ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧತೆಗಳನ್ನು
ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ವ್ಯಾಧಿಗಳು ಸದಾ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಿದ್ದರೂ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಅವರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸಲು
ಹಲವೆಡೆ ಹಲವು ಸಂಚಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಪಾರದರ್ಶಕ ಸ್ವಭಾವ ಮತ್ತು ಮಧುರವಾದ ವಾಣಿಯಿಂದ
ಜನಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ವಿವಿಧ ಕಾಮಗಾರಿಗಳಿಗೆ ಲಕ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಆ ಕಾಮಗಾರಿಗಳಿಗೆ ಖರ್ಚು
ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಅಸ್ಥಿರ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಧೈರ್ಯದಿಂದ
ಎದುರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮಠ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಇವೆಲ್ಲ
ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಮಠಾನುಯಾಯಿಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ
ಮುಖಂಡರು, ಪರಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪರಧರ್ಮದ ನಾಯಕರುಗಳ ಸಹಾಯವನ್ನೂ ಸಹ ಪಡೆದರು,
ಪರ್ತಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆಯು ಗೋಮಾಂತಕದ ಮುಕ್ತಿಯನಂತರ
ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಯಿತು; ಆದರೆ ಹಲವು ತೊಂದರೆಗಳಿಂದ ಅದು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ತಮ್ಮ ಧರ್ಮಪೀಠಗಳು
ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಮೊದಲು ಅದನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವ,
ದೈತ, ಅದ್ವೈತ, ವಿಷಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ, ಗೌಡ್, ದ್ರವಿಡ, ಇತ್ಯಾದಿ. ಹಲವಾರು ಭೇದಗಳಿಂದ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಪೀಠಗಳು
ಸಂಕುಚಿತ ಅಭಿಮಾನದಿಂದಾಗಿ ಒಡೆದಿದ್ದವು. ಅವುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಒಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಮೂಡಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಮಾಡುವದರ ಮೂಲಕ
ಮಾತ್ರ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಇಂದಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಹ ತೇಜಸ್ಸು ದೊರೆಯುವದು ಎಂಬುದು ಅವರ ವಿಚಾರವಾಗಿತ್ತು. ಈ
ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲು ಅವರು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು.
ಸಾರಸ್ವತರ ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದಲ್ಲಿ ಗೋಕರ್ಣ ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಕಾಶಿ ಹೀಗೆ ಎರಡು ಮಠಗಳಿವೆ. ಅವರಲ್ಲಿನ ವೈಮನಸ್ಸು
ಶ್ರೀ ಇಂದಿರಾಕಾಂತ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಷ್ಟವಾಗಿ ಈ ಎರಡೂ ಮಠಗಳ ಪೀಠಾಧಿಕಾರಿಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಮೀಪ್ಯ
ಬೆಳೆದಿತ್ತು. ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರು ಈ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಅವರು ಉಡುಪಿಯ ದ್ರಾವಿಡ ಅಷ್ಟಮಠಗಳ
ಕೆಲವು ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು. ಶೃಂಗೇರಿ, ಕೂಡ್ಲಿಮತ್ತು ಸಾರಸ್ವತ ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪೈಕಿ ಒಂದಾದ
ಚಿತ್ರಾಪುರ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿರುವ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉದಾಸೀನತೆಯನ್ನು
ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ಪರಸ್ಪರ ಮಠಗಳ ಮಧ್ಯೆ ವೈಮನಸ್ಸುಇರಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.
ಶ್ರೀಕ್ಷೇತ್ರ ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ವತತ್ವಜ್ಞಾನ ಪರಿಷತ್ತು ನಡೆದಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಅದೇ ಸಮನ್ವಯ ನೀತಿಯನ್ನು
ಮುಂದಿಟ್ಟರು. 1956 ರಲ್ಲಿ, ಈ ಪರಿಷತ್ತಿನ ನಾಲ್ಕನೇ ಅಧಿವೇಶನವು ಕೊಯಮತ್ತೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು
ಉದ್ಘಾಟಿಸುವಾಗ ಅವರು ಮಾಡಿದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಭಾಷಣಗಳು ಬಹಳ ಪ್ರಸಿಧ್ಧಿ ಪಡೆದವು. ಜೈನ ಮುನಿ ಶ್ರೀ
ಸುಶೀಲ್ ಕುಮಾರ್ ಜಿ ಭಾಸ್ಕರ್ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮ ಪರಿಷತ್ತು ನವೆಂಬರ್ 6 ಮತ್ತು 7, 1954 ರಂದು
ಮುಂಬೈನ ಸುಂದರಾಬಾಯಿ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿತ್ತು. ಮುಂಬೈ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ

ಉದ್ಘಾಟಕರಾಗಿದ್ದರು. ಮುಸ್ಲಿಂ, ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್, ಬೌದ್ಧ, ಪಾರ್ಸಿ, ಸಿಖ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ವಿವಿಧ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ
ಆಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಪಂಗಡಗಳ ಕುರಿತು ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದ್ದರು. ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ವತಿಯಿಂದ
ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥನಾಥ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಇದು ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಮಾಡಿದ ಅದ್ಭುತ
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ವಿವಿಧ ಪಂಗಡಗಳ ನಡುವಿನ
ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ
ಧರ್ಮದ ಅವಷ್ಯಕತೆ ಯಾಕೆ ಬೇಕು? ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಯಾಕೆ ಜೋಡಿಸಬೇಕು? ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸಿ, ಗೀತಾಗ್ರಂಥವು
ಹೇಗೆ ಸರ್ವ ಮಾನವರಿಗೂ ಆದರ್ಶಪ್ರಾಯವಾದ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಈ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಅವರು
ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡಿದರು.
ಸ್ವಾಮಿ ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ ಘಟನೆಗಳೆಂದರೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ,
ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೂರು ಮಠಗಳನ್ನು ಅವರು
ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದು. ಮೂರು ಮಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಯಾವುದೇ
ಆಚಾರ್ಯರು ಈ ಮೊದಲು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಮುಂಬೈ, ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ವಾಸ್ಕೋ ಎಂಬ ಮೂರು
ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಕರ್ಣ ಪರ್ತಗಾಳಿ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮಠಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಲ್ಪನೆಯು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ
ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯಾಗಿದ್ದಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಧಾಡಸಿತನದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇತ್ತು, ಆದರೆ ಶ್ರೀ ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರು ಅದನ್ನು
ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಕ್ಷಿಪ್ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿದರು, ಅದೂ ಕೂಡ ಅವರ ದೈಹಿಕ ಅಸ್ವಾಸ್ಥತೆಯ ಮಧ್ಯೆ.
ಮುಂಬೈನ ಮಠವೆಂದರೆ ಒಂದಲ್ಲ, ಎರಡಲ್ಲ, ಹತ್ತರಿಂದ ಹದಿನೈದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಯೋಜನೆ (ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ)!
ಅಂತಹ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಸಂಸ್ಥಾನವು ಹಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಹಿಂಬಾಲಕರಿಂದ ಎಷ್ಟು
ಸಹಾಯ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಅನುಮಾನ. ಕೇವಲ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳು ಮಾತ್ರ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿದ್ದವು. ಅದು
ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಅವಿರತ ಸಂಕಲ್ಪ ಮತ್ತು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ಅಸಾಧಾರಣ ಧೋರಣೆ. ಈ ಎರಡು
ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಈ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆ ಸಾಕಾರವಾಯಿತು
ಸ್ವಾಮೀಜಿ 1950ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈಗೆ ಬಂದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚಾರವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರ
ಬೆನ್ನುಹುರಿಯ ನೋವಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆಯುವದು ಒಂದು ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಪರಿವಾರಕ್ಕೆ ಸ್ವಂತ
ಮಠ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ವಾಲ್ಕೇಶ್ವರದ ಕಾಶಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು. ಮಠಾನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದೇ
ಕಷ್ಟದಾಯಕ ವಾಗಿತ್ತು.
ಒಂದು ದಿನ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರಿಗೆ ಗೋವಾದ ನಂತರ ಮುಂಬೈ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಾರಸ್ವತರ ನಗರ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆ
ಬಂದಿತು. ಈ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಂದು ಶಾಖಾ ಮಠ ಇರಬೇಕು. ಆದರೆ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧಿಪತಿ
ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲ. ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಂತೆ ಅಪ್ಪಣೆ ನೀಡುವದು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.
ಅನುಯಾಯಿಗಳ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿತ್ತು ಅದರಲ್ಲೂ
ಶ್ರೀ ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮಿಗಳಂತೂ ಲೋಕಶಾಹಿ ಮತ್ತು ಲೋಕಾನುರಂಜನೆಯ ಪರವಾಗಿದ್ದರು.
ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಕಾಶಿ ಮತ್ತು ಕವಳೆ ಮಠದ
ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನೂ ಕರೆಸಿ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟರು. ಸಾರಸ್ವತರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೆಲೆನಿಟ ಮುಂಬೈಯಂತಹ ನಗರದಲ್ಲಿ
ಸ್ವಂತ ಸಮುದಾಯದವರ ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳವಿಲ್ಲ. ಸಂಚಾರದ
ವೇಳೆ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳಿಗೆ ಉಳಿಯಲು ಸ್ವಂತ ಜಾಗವಿಲ್ಲ ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳತ್ತ ಗಮನಸೆಳೆದ ಅವರು,
ಇಂತಹ ಕಟ್ಟಡದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದರು, ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸಾಕಾರಕ್ಕಾಗಿ,
ಕಟ್ಟಡ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು. ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಸಾರಸ್ವತರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು
ನಿಜ. ಆದರೆ ಈ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಏಕತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕಾಶಿ, ಗೋಕರ್ಣ ಪರ್ತಗಾಳಿ, ಕವಳೆ, ಚಿತ್ರಾಪುರ, ದಾಭೋಲಿ ಮೊದಲಾದ
ಮಠಗಳಿಗನುಸಾರವಾಗಿ ಪಂಥ ಭೇದವಾಗಿತ್ತು. ಮುಂಬೈಕರ್, ಗೋವೇಕರ್, ವಾಡ್ಕರ್, ಕರ್ನಾಟಕಿ ಮುಂತಾದ ಪ್ರದೇಶ

ಭೇದವಿತ್ತು. ಇವರೆಲ್ಲ ಈ ಹಿಂದೆ ಒಂದೇ ವ್ಯಾಸಪೀಠದಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪೂರ್ವ ಮುಂಬೈನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ವಾಮ್ಯದ
ಸಾರಸ್ವತ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮುಂಬೈಕರರ ವಶದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಈ ಮುಂಬೈರಿಗರಲ್ಲೂ ಪಗಡಿವಾಲೆ ಅಥವಾ ಬಾರ್ಘರೆ ಮತ್ತು
ಫೇಟೇವಾಲೆ ಎಂಬ ಎರಡು ವಿಧಗಳಿದ್ದವು (ಪಗಡಿವಾಲೆ ಎಂದರೆ ಕೊಂಕಣದಿಂದ ಮುಂಬೈಗೆ ಹೋದ ಮೊದಲ ಹನ್ನೆರಡು
ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಫೇಟೆವಾಲೆ ಅಂದರೆ ಧರಿಸಿದವರು ಮುಂಬೈಗೆ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈಗೆ ರುಮಾಲು ಬಳಸಲು
ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರು). ಪ್ರಕರಣವು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿತು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ಈ ಎಲ್ಲಾ
ದೇವಾಲಯಗಳು ಸರ್ವ ಸಾರಸ್ವತರಿಗೆ ಸೇರಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು. ಆದರೂ ಸಹ , ಮಾಳವಂಕರ್ ಮತ್ತು ವಾಡ್ಕರ್
ಬಿಟಟ್ಟು ಉಳಿದವರಾರೂ ಈ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಿಷಯದ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಹರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ,
ಮುಂಬೈನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾರಸ್ವತ ಸಮುದಾಯವು ಎಂದೂ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿಗೆ ಬರಲಾಗಲಿಲ್ಲ..
ಪ್ರಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಶ್ರೀ ದ್ವಾರಾಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಮಠದ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ
ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದರು. ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಈ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಮಿತಿಯು ಮುಂಬೈಕರ್‌ಗಳು, ವಾಡ್ಕರ್‌ಗಳು, ಗೋವೇಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು
ಕರ್ನಾಟಕಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅದೇ ರೀತಿ ಉಡುಪಿ ಹೋಟೆಲ ಮಾಲೀಕರಿದ್ದರು. ವೈದ್ಯರು ವಕೀಲರು ಅದರಂತೆ
ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳೂ ಸಹ ಇದ್ದರು, ನಾಯಕರೂ ಇದ್ದರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೂ ಇದ್ದರು. ಈ ಬಾರಿ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ
ವರ್ಗದ ಜನರು ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿದ್ದರಿಂದ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಹೊಸ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು.
ಮಠಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾದುವ ವಿಷಯ ಬಂದಾಗ, ಮಠವು ಮುಂಬೈನ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಇರಬೇಕು
ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಏಕಮತ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಬಂದಿತು. ಆದರೆ ಗಿರ್ಗಾಂವ್ ನಂತಹ ಮುಂಬೈನ ಹದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಿವಾಸ
ಪಡೆಯುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ವಡಾಲದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದಾಗ, ಆ ನಿರ್ಜನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮಠವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು
ಅನೇಕರು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಮುಂಬೈ ನಗರದ ಕೇಂದ್ರವು ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ವಾಲುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಸ್ವತಃ
ಸ್ವಾಮೀಜಿಯೇ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ, ವಡಾಲಾದ ಈ ನಿರ್ಜನ ಸ್ಥಳವು ಈಗ
ನಿರ್ಜನವಾಗಿರದೇ, ದಾದರ್, ವಡಾಲಾವನ್ನು ಈಗ ಬೃಹನ್ಮುಂಬೈನ ಕೇಂದ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮದುವೆ, ಸಭೆ,
ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಪೂರೈಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಃ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಮತ್ತು ಅವರ
ಪರಿವಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿವಾಸವಿದೆ. ಗ್ರಂಥಾಲಯವಿದೆ, ಇದು ಅನೇಕ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ವಾಸಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮಠದಲ್ಲಿ ರಾಮ ಮಂದಿರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಇಂದು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ
ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶಿಲಾನ್ಯಾಸದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ.ಕಾ ಪಾಟೀಲರು ಸುಂದರ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಈ ಮಠದ
ಬಗ್ಗೆ ಕಂಡ ಭವ್ಯ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದರೋ ಅವುಗಳೆಲ್ಲ ಇಂದು ನನಸಾಗಿದ್ದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿದೆ.
ಈ ಮಠಕ್ಕೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ 13 ಡಿ. ಡಿಸೆಂಬರ್ 22, 1950 ರಂದು ಶಿಲಾನ್ಯಾಸ ನೆರವೇರಿಸಲಾಯಿತು.
ಕಟ್ಟಡ ಸಮಿತಿಯು ಮುಂದಿನ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಚಂದಾ ವಸೂಲಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ತಕ್ಷಣ, ಅಂದರೆ 1876 ಮಾಘ ಶುದ್ಧ ನವಮಿ ದಿನಾಂಕ ಫೆಬ್ರವರಿ 2,
1955 ರಂದು ಇದನ್ನು ದೊಡ್ಡ ವಿಜ್ರಂಭಣೆಯಿಂದ ಉದ್ಘಾಟಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾಶಿ ಮಠಾಧೀಶರಾದ
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಧೀಂದ್ರತೀರ್ಥರ ಅಮೃತ ಹ್ಸ್ತದಿಂದ ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಈ ಮಠದಲ್ಲಿ ಅದೇ ರೀತಿ ಡಿಚೋಲಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತ
ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹರಡುವುದು ಶ್ರೀದ್ವಾರಕಾನಾಥನಾಥ ತೀರ್ಥರ ಒಂದು ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರೀಸ್ವಾಮಿಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತ
ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಸಾರ ಸಮಿತಿ ಎಂಬ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ನೇಮಿಸಿದ್ದರು. ಒಂದು ವಿಶೇಶ ವಿಶಯವೆಂದರೆ ಈ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ
ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ನಿಧಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಫೆ.5ರಿಂದ 12ರವರೆಗೆ ಮಠದ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಸರಿಜೋಡಿಸಿ ಒಂದು
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸಮಿತಿಯು ಶ್ರೀ ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳ ಪ್ರೇರಣೆಯಂತೆ ಆಯೋಜಿಸಿತ್ತು
ಮುಂಬೈ ಮಠದ ಉಳಿದ ನಿರ್ಮಾಣವು 5-6 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಅವರ
ಆಶಯದಂತೆ ಅವರ ಕನಸು ನನಸಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇಷ್ಟಕ್ಕೇ ಅವರು ತೃಪ್ರರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಆದಂತೆ
ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಸಹ ಮಠವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅವರ ಇನ್ನೊಂದು ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕೂಡಲೇ

ಅವರು ಈ ಕಾರ್ಯದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು. ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದ ಬಸವನಗುಡಿಯ ಕೃಷ್ಣ ರಾಜೇಂದ್ರ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ
ಕಟ್ಟಡದೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ನಿವೇಶನವನ್ನು 1950ರಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದರು.
ಈ ಮಠದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹೊರತಾಗಿ, ಸತಃ ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು
ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರು ಮಾಡಿದರು. ಶ್ರೀರಾಮದೇವರ ಗುಡಿ ಶಿಥಿಲವಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಿ ಇಡೀ ಛಾವಣಿಗೆ
ತಾಮ್ರದ ತಗಡನ್ನು ಹಾಕಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಚಿನ್ನದ ಕಲಶವನ್ನು ಹಾಕಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸಗಳು ಮುಗಿದ ನಂತರ ಶಕೆ 1887
ವಿಶ್ವಾವಸು ಸಂವತ್ಸರ ಮಾಘ ಶುದ್ಧ ಪೌರ್ಣಿಮೆ ಫೆಬ್ರವರಿ 5, 1966 ರಂದು, ಶ್ರೀರಾಮ, ಸೀತಾ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರ
ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪುನರ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಪುನರ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಐದು ದಿನಗಳ ಕಾಲ
ನಡೆಯಿತು.
ಶ್ರೀಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಜೀವನವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಶಾಂತಿಯದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ
ರಾಜಕೀಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವರು ತುಂಬಾ ದೂರವಾಗಿದ್ದರು. ಈ ರಾಜಕೀಯ ಗೊಂದಲ, ಅಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತ
ಭವಿಷ್ಯವು ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಗೋವಾದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಇತ್ತು. ಯುದ್ಧಕಾಲೀನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ,
ಗೋವಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ, ಅದರಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸಿದ ನಂತರದ ಇಂಡೋ-ಗೋವಾ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಘಟನೆ, ಸರಕು ಸಾಗಣೆ
ನಿಷೇಧ, ಪ್ರಯಾಣ ನಿಷೇಧ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಗೋಕರ್ಣ-ಪರ್ತಗಾಳಿ ಮಠದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಅನುಯಾಯಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕಗಳ
ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥಾನವು ಬಹಳಷ್ಟು ಕಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಗೋಕರ್ಣ ಮಠದ
ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಕೇವಲ ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಗೋವಾದ ಹೊರಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ
ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮಂದಿ ಇದ್ದರು. ಗೋವಾದ ಹೊರಗಿನ ಈ ಜನರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಸಂಸ್ಥಾನದ
ಹಲವು ಮಠಗಳು ಗೋವಾದಿಂದ ಹೊರಗಿದ್ದು ಅವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಸಂಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲಿನಂತೆ
ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿರುಗಾಡುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು.
ಆದರೆ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸಂದರ್ಭಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಆಡಾಳಿತೆಯನ್ನು ಬಹಳ
ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಆರ್ಥಿಕ ಕೊರತೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೂ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ವಾಸ್ತುಗಳನ್ನುಖರೀದಿಸಿದರು ಮತ್ತು
ಕೆಲವನ್ನು ದೇಣಿಗೆಯಾಗಿ ಪಡೆದರು. ಗುರುಸ್ವಾಮಿಯವರ ಅವಧಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿತ್ತು.
ಆದರೆ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸದಿರಲು ಶ್ರೀ ದ್ವಾರಕಾನಾಥ ತೀರ್ಥರು ತಮ್ಮ ಕೈಲಾದಷ್ಟು
ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳಲು ಮಾತ್ರ ಈ ಅಂಶವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.